APARATY DO ROZSZERZANIA SZWU PODNIEBIENNEGO

W leczeniu dużych zwężeń szczęki wykorzystywana jest metoda rozsuwania szwu podniebiennego. Różni autorzy podają odmienne górne granice wiekowe dla których metoda ta może być zastosowana ( 13-18 rż.) Po tym czasie uzyskanie poszerzenia możliwe jest tylko metodami chirurgicznymi. Istnieje wiele odmian aparatów do rozrywania szwu. U młodszych dzieci może do tego dojść nawet przy zastosowaniu prostych aparatów ze śrubą lub za aparatu Quad-Helix. U dzieci starszych wymagane są sztywne konstrukcje oparte na zacementowanych  pierścieniach lub akrylowych nakładkach na zębach (np. aparat wg Biedermanna ze śrubą Hyrax, aparat wg Derichsweilera, aparat wg Haasa). W zależności od wieku, nasilenia wady, stosowania innych dodatkowych aparatów, preferencji lekarza stosowane są różne szybkości poszerzania (szybkie, średnie, powolne).

Aparat Hyrax jest najczęściej wykorzystywany do poszerzania szczeki. Mocowany jest za pomocą akrylowych nakładek na zębach lub za pomocą pierścieni cementowanych na zębach trzonowych i czasami na przedtrzonowych. Do pierścieni lub akrylu obustronnie przylutowany jest gruby łuk połączony po środku śrubą ortodontyczną, która po rozkręceniu poszerza podniebienie i zwiększa przestrzeń pomiędzy zębami z prawej i lewej strony łuku zębowego. Pacjent otrzymuje specjalny kluczyk pasujący do śruby, którym samodzielnie w domu rozkręca śrubę w zaleconych odstępach czasu. W zależności od wieku, nasilenia wady, indywidualnych predyspozycji śruba rozkręcana jest z różną częstotliwością. Przy szybkim rozkręcaniu śruby może pojawić się pomiędzy jedynkami górnymi szpara, która w toku dalszego leczenia zanika samoistnie lub po uzyskaniu odbudowy kostnej korygowana jest przez ortodontę. Po okresie aktywnego działania aparatu następuje okres retencji, w czasie którego aparat umożliwia prawidłową odbudowę kości i stabilność uzyskanego poszerzenia. W tym okresie często włączane są do leczenia inne aparaty ortodontyczne (zazwyczaj tradycyjne aparaty stałe z zamkami na każdy ząb) służące do prawidłowego ustawienia poszczególnych zębów.

Przez pierwszych kilka dni rozkręcania śruby mogą pojawić się  dolegliwości bólowe, związane z działaniem aparatu (pomocne może być zażycie środków przeciwbólowych dostępnych w aptece). Sam aparat ze względu na umiejscowienie może sprawić przejściowe problemy z mówieniem, które mijają zazwyczaj po tygodniu, kiedy już przyzwyczaimy się do ciała obcego znajdującego się w jamie ustnej. Należy także przestrzegać zaleceń dietetycznych (unikanie lepkich i twardych pokarmów) i higienicznych (mycie zębów po każdym posiłku z użyciem odpowiednich szczoteczek, stosowanie płynów do płukania jamy ustnej).

Poszerzenie zwężonej szczęki często umożliwia korektę innych wad zgryzu, takich jak zgryz krzyżowy, stłoczenia, zgryz otwarty. Dodatkowo dzięki poszerzeniu podniebienia zwiększa się objętość dróg oddechowych  i miejsce dla języka, którego niedobór może prowadzić do wad wymowy.

HYRAX – INFORMACJE O LECZENIU APARATEM ORAZ ZALECENIA

1. Tuż po założeniu aparat wydaje się dość masywny i niewygodny, ponieważ zmniejsza ilość miejsca w jamie ustnej. Aparat może przez pewien czas powodować trudności w przełykaniu i mówieniu, ponieważ w okresie adaptacyjnym ogranicza przestrzeń dla języka i utrudnia jego ruchy. Większość pacjentów przyzwyczaja się do obecności aparatu w okresie jednego tygodnia. Możliwe niedogodności po założeniu aparatu: początkowo uczucie ciała obcego w jamie ustnej, odruch wymiotny w ciągu pierwszych godzin po założeniu aparatu, początkowo obfite ślinienie się, seplenienie, utrudniona higiena, dyskomfort lub niewielki ból zębów, podrażnienia śluzówki warg i policzków, konieczność regulowania śruby w warunkach domowych
2. Podczas pierwszych dni poszerzania szczęki możesz odczuwać lekki dyskomfort, ucisk, a nawet może wystąpić niewielki ból w okolicy podoczodołowej lub u nasady nosa. To mija w ciągu 3-7 dni. Możesz w tym okresie przyjmować ogólnodostępne środki przeciwbólowe. Ten ból, którego możesz doświadczyć, nie będzie większy niż ból mięśni po forsownym wysiłku. Najlepsza rada w tych wypadkach to używać mięśni. Żuj więc tyle, ile możesz – zęby szybciej się przyzwyczają.
3. W tym okresie może pojawić się również szpara pomiędzy zębami przednimi. Jest to normalny objaw odsunięcia się od siebie połówek szczęki. Ta szpara w linii pośrodkowej szczęki może ulec samoistnemu zamknięciu lub jeśli to nie nastąpi, zamknie się ona podczas aktywnego leczenia aparatem stałym cienko łukowym.
4. Śrubę aparatu należy rozkręcać zgodnie z zaleceniami lekarza( najlepiej wieczorem). Możesz to robić sam albo przy czyjejś pomocy. Celem aktywacji aparatu należy wprowadzić specjalny klucz do otworu znajdującego się w środku śruby, a następnie przekręcić śrubę ku tyłowi w stronę gardła, aż do odczuwalnego oporu. (Jeden pełny obrót wrzeciona o 360° = ekspansja o 0,8 mm. Pacjent powinien obracać śrubę o 90°- jeden ruch ku tyłowi)
5. Należy unikać spożywania kleistych słodyczy oraz twardych pokarmów ponieważ mogą spowodować od-cementowanie lub złamanie aparatu. Napoje i pokarmy należy spożywać letnie! Temperatura posiłku nie wyższa niż 54˚C
6. Dobra higiena jamy ustnej stanowi o powodzeniu leczenia. Dużą rolę odgrywa prawidłowa higiena jamy ustnej oraz utrzymanie aparatu w czystości. W tym celu zaleca się używanie specjalnych szczoteczek, które czyszczą przestrzenie między aparatem a podniebieniem. Należy szczotkować zęby po każdym posiłku, używać płynów do płukania jamy ustnej.
7. Na języku lub czasem na podniebieniu może pojawić się odcisk aparatu, co nie jest problemem – to zniknie. Natomiast jeśli pojawi się infekcja w tej okolicy to już jest niedobry objaw. Właściwa higiena zapobiega takim sytuacjom.
8. Po zakończeniu aktywnego leczenia, rozkręcona śruba jest blokowana, mamy poszerzoną szczękę, ale aparat dalej będzie noszony jeszcze przez okres kilku miesięcy ( najczęściej 2-3 miesiące). Po usunięciu aparatu Hyrax® należy nosić retainer utrwalający efekt leczenia. W zależności od planu leczenia dalsze etapy będą kontynuowane według zaleceń indywidualnych.

W przypadku pojawienia się problemów takich jak: od-cementowanie lub złamanie aparatu, krwawienie z nosa,, odczuwanie nadmiernego dyskomfortu lub bólu, nieumiejętność aktywowania aparatu,  należy zgłosić się do gabinetu po wcześniejszym kontakcie telefonicznym.